Klemens XI
Giovanni Francesco degli Albani (urodzony w Urbino, 23 lipca 1649 roku, zmarł w Rzymie, 19 marca 1721 roku) herb Syn Carlo (II) degli Albani, patrycjusza Urbino i Eleny Mosca, córki Giovanniego Francesca hrabiego Mosca. Papież, Biskup Rzymu, Wikariusz Jezusa Chrystusa, Następca i Książe Apostolski, Najwyższy Biskup Kościoła, Patriarcha Świata od 23 listopada 1700 roku do 19 marca 1721 roku. Przyszedł na świat w Urbino, w rodzinie arystokratycznej. Kształcił się w Kolegium Rzymskim, uzyskując znakomite wyniki, dzięki czemu został przyjęty do Akademii byłej królowej szwedzkiej Krystyny. Po studiach teologicznych i prawniczych podjął pracę w kurii rzymskiej. Został zarządcą Rieti, potem Sabiny i Orvieto, a w końcu sekretarzem sekretariatu stanu. Aleksander VIII w lutym 1690 roku mianował go kardynałem-diakonem. Za panowania Innocentego XII przyjął święcenia kapłańskie i przygotował papieską bullę przeciw nepotyzmowi. Kardynał Giovanni Francesco Albani na wybór 23 listopada 1700 roku zgodził się dopiero po wielodniowym namyśle. Poprzednicy uważali go za jednego z najbardziej wpływowych kardynałów. Jako papież wspierał misje, zwłaszcza w Azji, i tworzył w Rzymie kolegia misyjne. Poparł decyzję Świętego Oficjum, która zabraniała jezuitom adaptowania zwyczajów chińskich do nabożeństw, a wiernym udziału w ceremoniach ku czci Konfucjusza. Konstytucją z 19 marca 1715 roku "Ex illa die" zabronił posługiwania się tzw. rytem chińskim, co doprowadziło do prześladowania chrześcijan w Chinach. Chociaż był papieżem pobożnym, uczciwym i wolnym od nepotyzmu, jest krytykowany za brak zmysłu politycznego. Nie zdołał bowiem sprostać politycznym wyzwaniom swoich czasów i papiestwo utraciło wpływy na arenie międzynarodowej. Jego ingerencja w wojnę o dziedzictwo tronu hiszpańskiego zakończyła się jednak niepowodzeniem. W walce o sukcesję hiszpańską poparł Filipa d'Anjou, który wkrótce zasiadł na tronie jako Filip V Burbon. Następca Leopolda I - cesarz Józef I - najechał Państwo Kościelne i nałożył podatki na Parmę, Piacenzę i Neapol, a wtedy papież rzucił klątwę na przywódców. Ostatecznie jednak wojska papieskie zostały rozbite i Klemens XI musiał uznać Karola VI Habsburga za króla Hiszpanii. Traktaty pokojowe zawarte w Utrechcie i Rastatt zignorowały roszczenia papiestwa, które utraciło nie tylko Parmę i Piacenzę, ale również Sardynię i Sycylię. Po zakończeniu wojny o sukcesję hiszpańską w 1715 roku papież ponownie zaczął zabiegać o obronę przeciwko Turkom. W lecie 1715 roku udało im się bowiem osiągnąć spore sukcesy militarne. Dzięki poważnemu wsparciu papieża zaczęła się wojna przeciwko Turkom, zakończona 5 sierpnia 1716 roku zwycięstwem austriackiego marszałka polnego księcia Eugeniusza Sabaudzkiego pod Peterwardein (Petrovaradin). Bezskutecznie zabiegał o zawiązanie ligi antytureckiej, z udziałem cesarza i Wenecji. W sierpniu 1717 roku odzyskano Belgrad. Papieski prestiż Klemensa ucierpiał jednak w sporze z jansenistami. Zatwierdził zakon trapistów, czyli wspólnotę cystersów o zaostrzonej regule. Rozprawił się ostatecznie z jansenizmem i w bulli z 8 września 1713 roku "Unigenitus" potępił 101 zdań z dzieł francuskiego jansenisty Paschazego Quesnela i w 1707 roku ekskomunikował mniszki z klasztoru Port - Royal des Champs, które było centrum herezji. Potwierdził on wydane przeciwko nim anatemy, czego rezultatem było zburzenie, na rozkaz Ludwika XIV za zgodą kościoła w 1709 roku klasztoru Port Royal we Francji. Jansenizm utracił znaczenie we Francji, rozwijał się jednak dalej w Niderlandach, gdzie w 1723 roku doszło do zerwania z Rzymem. Klemens angażował się bardzo poważnie w chrystianizację tzw. krajów misyjnych, jednak jego decyzja w sporze o ryty miała fatalne skutki: bullą z 19 marca 1715 zakazał przystosowania się do obyczajów ludów, wśród których prowadzono pracę misyjną. Z tego powodu bardzo ucierpiała praca misyjna, zwłaszcza w Chinach. Opiekował się biednymi, rozwijał działalność charytatywną, wzbogacił kolekcję Biblioteki Watykańskiej, troszczył się o zabytki w Rzymie, a także interesował się archeologią. W 1708 roku ustanowił obchody święta Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny w całym Kościele. Popierał Augusta II Sasa, nawet wówczas, kiedy w czasie wojny północnej sejm pod naciskiem Szwedów zdetronizował 17 lutego 1704 roku Augusta i wyniósł na tron wojewodę poznańskiego Stanisława I Leszczyńskiego. Klemens XI skierował nawet brewe do biskupów polskich, w którym zabronił pod groźbą suspensy dopomagać do koronacji Leszczyńskiego. Prymasa Michała Radziejowskiego ostro napomniał za sianie zamętu w Rzeczypospolitej, złamanie przysięgi złożonej Augustowi i w rezultacie zawiesił arcybiskupa w urzędowaniu. Mikołaj Święcicki, biskup poznański, który także popierał Leszczyńskiego, został schwytany przez Augusta II Sasa i wywieziony do Rzymu, gdzie przez dwa lata był więziony w Zamku św. Anioła. Leszczyński ogłosił manifest przeciw papieżowi i nuncjuszowi, czym sobie bardzo zaszkodził. Po śmierci Augusta II papież w liście do prymasa Teodora Potockiego zalecał wybór Augusta III Sasa. Poparcie to nie miało żadnego istotnego wpływu na elekcję. Stolica Apostolska wyraźnie dostrzegła zagrażające Polsce niebezpieczeństwo ze strony Prus i Rosji. Klemens XI zaprotestował 16 kwietnia 1701 przeciwko tytułowi królewskiemu, jaki uzurpował sobie władca Prus Fryderyk I. Papież ten w brewe z 22 maja 1709 skierowanym do biskupów polskich przypomniał o obowiązku rezydencji i większej troski o ascetyczne wychowanie kleru. Klemens zmarł 19 marca 1721 roku po raczej nieudanym pontyfikacie. Osobiście wprawdzie prowadził nieskazitelny tryb życia, ale jego niezdecydowanie i nieroztropność przyniosły papiestwu poważne szkody. Pochowany został w Bazylice św. Piotra.USTAWA z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (Dz.U. 1994 Nr 24 poz. 83 z późn. zmianami)
Bogdan Pietrzyk
11-09-2022